شبکه بهداشت و درمان شهریار

به مناسبت 5 اردیبهشت روز جهانی مالاریا  با شعار" سرمایه گذاری هدفمند برای حذف مالاریا"

پاسخ به پرسش های شایع در مورد بیماری مالاریا

• بیماری مالاریا چیست؟

  مالاریا جزو بیماری های عفونی حاد  و واگیر دار هست که علت آن انگلی به همین نام می باشد که گونه های مختلفی دارد و شایعترین انواع مالاریا نوع ویواکس و فالسیپاروم و.. هستند.همگی توسط پشه ایی به نام آنوفل(ماده) از طریق گزش به افراد سالم منتقل می شود.

انگل از طریق نیش پشه آلوده وارد جریان خون فرد شده و در داخل کبد و گلبول های قرمز خون رشد و تکثیر پیدا میکند.

این فرد مبتلا ناقل بیماری هست. به این منظور که اگر پشه آنوفل غیر آلوده این فرد را با هدف تغذیه از خون مورد گزش قرار دهد با مکیدن خون فرد آلوده انگل ها نیز وارد بدن پشه می شوند.در خون خوای های بعدی  چنانچه افراد سالم مورد گزش واقع شوند به همین شوه به این بیماری مبتلا می گردند.

کشور های استوایی و ساحلی همچون برزیل و فیلپین و... در کشور ما نواحی شمالی  سواحل دریای خزر و نواحی جنوبی کشور(استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان و..) بیشتر درگیر این بیماری هستند اما تقریبا همه جا در کشورمان بویژه در شهرهای اصلی این بیماری شایع بوده است.

مشاغلی مانند پاکبان ها و افرادی که در گل خانه و محل جمع اوری زباله فعالیت دارند و همچنین افرادی که بعلت شغل خود به منتطق مالاریا خیز مکررا تردد می کنند همچون رانندگان و ملونان ها جزو گزوه های خطر هستند که بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.

لازم به ذکر هست افرادی  باردار و نوزادان و بلاخص کودکان زیر 5 سال و همچنین افراد دارای نقص ایمنی جزو گروه های خطر می باشند و لازم هست بیشتر مراقبت کنند.

• آیا در حال حاضر مالاریا در ایران وجود دارد؟

مالاریا در مناطق روستایی جنوب و جنوب شرق ایران در استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بخش جنوبی کرمان بیشتر به صورت انتقال ازموارد وارده از خارج کشور می باشد.  گونه‌های ویواکس و فالسیپاروم انگل‌های شایع هستند و ندرتاً در بین مسافرین وارده از خارج، مالاریای اووال و مالاریه گزارش‌ می شود.

• در کدام مناطق دنیا مالاریا وجود دارد؟

بیشتر موارد مالاریا در  قاره آفریقا، آمریکای جنوبی ، لاتین و آسیای جنوب شرقی وجود دارد.

• عامل بیماری مالاریا چیست؟

عامل بیماری انگلی تک‌یاخته‌ای است از جنس پلاسمودیوم. عمدتاً چهار گونه پلاسمودیوم باعث بیماری در انسان می‌شوند که شامل پلاسمودیوم فالسیپاروم، ویواکس، اواله و مالاریا است. 

• بیماری مالاریا از چه طریقی منتقل می شود؟

به دنبال گزش پشه آنوفل ماده و انجام خون‌خواری از فرد بیمار، انگل مالاریا در بدن پشه تکثیر پیداکرده و متعاقباً به دنبال گزش فرد سالم تعدادی انگل مالاریا همراه با بزاق وارد جریان خون فرد می‌شود. پس‌ازآنکه انگل وارد بدن انسان شد و مرحله نسجی اولیه را در کبد گذراند و پس از حدود یک هفته مرحله خونی آغاز می شود و در این مرحله است که لرز و تب و سایر نشانه‌های بالینی را ایجاد می‌کند.

• ناقل مالاریا چیست؟

ناقل بیماری پشه آنوفل ماده می باشد.

• علایم بیماری مالاریا چیست؟

علایم بیماری خستگی، احساس کسالت، درد در عضلات، سردرد، تهوع و استفراغ، لرزهای خفیف و درد در ناحیه کمر ممکن است وجود داشته و دمای بدن به 38 تا 39 درجه سانتی‌گراد می رسد. علائم اولیه مالاریا غیراختصاصی است و با بسیاری از بیماری‌های عفونی حاد و تب‌دار از جمله  بیماری ویروسی و آنفولانزا اشتباه گرفته می‌شود. تب شایع‌ترین نشانه است. مخصوا تبی که بصورت نوسانی باشد.

• تشخیص بیماری مالاریا چگونه است؟

برای تشخیص مالاریا باید وجود انگل را در خون اثبات کرد. روش تشخیص طلایی مالاریا آزمایش لام خون محیطی است و  به این صورت می باشد که یک قطه خون از نوک انگشت روی یک لام شیشه ایی کسترده می وشد و بعد از بررسی های ازمایشگاهی وجود انگل اثبات یا رد می شود.. علاوه بر آن از کیت های تشخیص سریع (RDT) می توان استفاده نمود.در کلیه مراکز خدمات جامع سلامت شهرستان نمونه گیری و تشخیص مالاریا بصورت رایگان انجام می شود.

• کنترل مالاریا چگونه است؟

کنترل ناقل با هدف قطع زنجیره انتقال و مبارزه با پشه ناقل بیماری صورت می گیرد و  شمال اقداماتی از قبیل :

از بین بردن لارو پشه در منازل و گلخانه ها و باغات و محل تجمع فاضلاب  و محل جمع اوری زباله ها  با استفاده از سم پاشی با سموم مخصوص که توسط شرکت های ارائه دهنده خدمات سم پاشی انجام می شود.

• آیا بیماری مالاریا قابل پیشگیری است ؟ بله با از بین بردن زیستگاه پشه و ممانعت از لانه گزینی و استقرار و تخم گذاری پشه ناقل  در جاهایی که آب راکد و زباله انباشته شده و مخصوصا مکان هایی که بعلت نگهداری از گل و گیاه و .. بعلت رطوبت شرایط برای زیست پشه ناقل مساعد هست.

همچنین رعایت بهداشت محل سکونت و استفاده از لباس های مناسب برای ممانعت از گزش و استفاده از مواد دور کننده حشرات توصیه می شود.

• محافظت فردی

- در مناطق مالاریاخیز از پوشیدن لباس های آستین کوتاه و شلوارک از غروب آفتاب تا صبح زود اجتناب کنید.

- استفاده از پشه بند: با توجه به اینکه فعالیت خونخواری پشه آنوفل از غروب آفتاب تا قبل از طلوع ادامه دارد ، استراحت در درون پشه بند مانع نیش زدن پشه‌ می شود

- نصب توری در و پنجره و خوابیدن داخل منازل مخصوصا در فصول گرم سال

- استفاده از دستگاه حشره کش برقی

-استفاده از موادی که به شکل سپری و کرم بعنوان دور کننده پشه تولید می شود. (قلمهای دور کننده در سن زیر 6 سال نباید استفاده شود)

• آیا بیماری مالاریا درمان موثری دارد؟

- پس از تایید تشخیص مالاریا و تعیین نوع انگل بیمار باید داروی ضد مالاریای مناسب دریافت نماید.

- نحوه درمان بر اساس راهنمای کشوری انجام می شود.

- درمان صحیح، کامل، و به موقع بیماران اهمیت به سزایی در مبارزه با مالاریا دارد.

- ارجح این است که درمان مالاریا در عرض 24 تا 48 ساعت از شروع علائم آغاز شود.

- تاخیر در آغاز درمان سبب افزایش انتقال از طریق نیش پشه می شود.

- در صورت درمان ناکامل، فرمهای مقاوم به درمان یا حالت حامل به وجود می آید.

• کلیه خدمات غربالگری و تشخیص و درمان بیماری مالاریا در شبکه بهداشت و درمان شهرستان برای کلیه مراجعین رایگان ارائه می شود.