شبکه بهداشت و درمان شهریار

اعتياد به مواد مخدر به عنوان يکي از مشکلات بهداشتي، درماني و اجتماعي قرن حاضر شناخته شده است. اعتياد نه تنها منجر به آسيب‌هاي شديد و عميق جسمي و رواني در فرد مي‌گردد بلکه آسيب‌هاي اجتماعي نظير افزايش طلاق، بزهکاري، فحشا و بيکاري را نيز در بر دارد.

مواد مخدر يکي از معضلات عمده بهداشتي کشور و مسبب شيوع برخي از بيماريهاي عفوني نيز مي‌باشد به نحوي که از ميان  موارد گزارش‌شده آزمايش مثبت ويروس ايدز درصد بالايي از آنها به علت رفتار اعتياد تزريقي به ويروس عامل ايدز آلوده شده‌اند. پيش‌بيني مي‌شود توليد، قاچاق و مصرف مواد مخدر و عوارض جسمي، رواني، اجتماعي و اقتصادي ناشي از آن به ويژه شيوع ايدز به عنوان يکي از مشکلات عمده جهاني در قرن بيست و يکم ادامه يابد.

بررسيهاي محدود انجام شده در زمينه ميزان شيوع اعتياد در ايران، همگي مويد شيوع نسبتاً بالاي اعتياد در کشور هستند. با در نظر گرفتن نرخ رشد جمعيت در طول دو دهه گذشته و شيوع  بالاتر اعتياد در گروه سني 25ـ18 سال، بنظر مي‌رسد که پديده اعتياد در دهه‌هاي آينده تظاهر انفجارآميزي خواهد داشت.

همجواري کشور ايران با دو کشور اصلي توليدکننده مواد مخدر يعني افغانستان و پاکستان، موجب گرديده تا خاک ايران بهترين راه عبور اين مواد به کشورهاي اروپايي باشد و در اين نقل و انتقالات، مقداري از اين مواد توسط افراد سودجو توزيع و پخش شده عده‌اي از افراد جامعه را به کام خود بکشاند.

        ايران از جمله کشورهايي است که از چند قرن پيش با مشکل سوءمصرف مواد‏‏‏‏‏مخدر و اعتياد به آنها روبرو بوده و اقداماتي در جهت جلوگيري از توليد و مصرف اين مواد به عمل آورده است. اين اقدامات که از دوران صفويه آغاز شده بود منجر به تصويب قوانين مدوني جهت منع کشت و معامله اين مواد و تعقيب کيفري يا درمان معتادان گرديد.

      مشکل اعتياد و سوءمصرف مواد مخدر از جمله معضلاتي بود که جمهوري اسلامي ايران از همان آغاز اراده خود را براي مبارزه با آن اعلام نمود. اين مبارزه که عمدتاً به شکل برخورد با توزيع و عرضه و قاچاق مواد مخدر بوده است کوشيده از طريق ممنوع نمودن توليد داخلي، مجازات واردکنندگان و توزيع‌کنندگان مواد و همچنين مصرف آنها به مسأله خاتمه دهد. تجربه نشان داده است برخوردي منحصراً قضائي و انتظامي با مشکل سوءمصرف مواد توفيق چنداني نخواهد داشت و تا زماني که مبارزه با عرضه, همراه با راهبردهاي کاهش تقاضا و کاهش آسيب نگردد موفقيتي بدست نخواهد آمد.

توجه به اعتياد به عنوان يک مشکل بهداشتي, داراي سابقه‌اي طولاني در وزارت بهداشت, درمان و آموزش پزشکي است. اگر از تاريخچه طولاني مصرف و مقابله با آن در دوران قبل از انقلاب اسلامي بگذريم، براي اولين بار در سال  1365 در برنامه کشوري بهداشت روان به اين بيماري توجه شده و اساتيد تدوين‌کننده اين برنامه به اين نکته اشاره داشتند که اعتياد به ترياک و هروئين يکي از مسائل اساسي در ايران به شمار مي‌رود.

براساس نتايج و تجربيات بدست آمده از مبارزه با سوءمصرف مواد در کشور و مطالعه برنامه‌ کشورهاي ديگر جهان در زمينه پيشگيري و درمان اعتياد، "برنامه ملي مبارزه با سوءمصرف مواد در ايران"  در سال 1377 تدوين گرديد. اين برنامه داراي شش اصل کاهش عرضه، کاهش تقاضا، کاهش خسارت، بسيج امکانات ملي، اصلاح ابزارها و فضاي قانوني و همکاريهاي منطقه‌اي و بين