شبکه بهداشت و درمان شهریار

4 خرداد (25 می) روز جهانی تیروئید

تیروئید یکی از غدد اصلی مترشحه هورمون در بدن می‌باشد که ترشحات آن نه تنها برای بقا و سلامتی ضروری است و نظر به اهمیت فعالیت های این غده هر سال در بیست و پنجم ماه مه مصادف با چهارم خرداد ماه به عنوان روز جهانی تیروئید نامگذاری شده و هر سال شعار مربوط به خود را دارد.

غده تیروئید در ناحیه جلو گردن واقع شده یکی از مهم ترین غدد درون ریز بدن بوده که با تولید هورمون های تیروئید سوخت و ساز بدن را کنترل می کند. بیماری های متعددی که در این غده بروز می کنند باعث  اختلال در عملکرد آن گردیده و منجر به بروز علائم و نشانه های بالینی متعدد می شوند. هرگونه تغییری در میزان آن چه کم و چه زیاد موجب برهم خوردن نظم سوخت و ساز بدن شده و نیز در سنین مختلف می‌تواند عوارض بعضاً ماندگاری برجا بگذارد.  بنابراین آگاهی آحاد جامعه از بیماری های غده تیروئید که بطور مستقیم بر سلامت فرد تاثیر دارند، ضروری می باشد.

شیوع بیماری های غده تیروئید در دنیا قابل توجه بوده، این بیماری ها افراد را در تمام سنین گرفتار نموده و طیف وسیعی از علائم و نشانه های بالینی را بوجود می آورند. حدود یک میلیارد و ششصد میلیون نفر در دنیا در معرض خطر ابتلا به بیماری های غــده تیروئید بوده و حدود دویست میلیون نفر نیز مبتلا به انواع بیماری های تیروئید هستند.

"فدراسیون جهانی تیروئید" به منظور افزایش سطح آگاهی مردم از بیماری­های تیروئید، عوارض، راه ­های پیشگیری و درمان آن، بیست و پنجم لغایت سی و یکم ماه می مصادف با چهارم لغایت دهم خردادماه را به عنوان "هفته جهانی اطلاع رسانی تیروئید" معرفی کرده است. به همین منظور در کشورهای مختلف برنامه ­های اطلاع­ رسانی و آموزشی جهت عموم مردم و بیماران برگزار می ­شود.

موفقیت ­های حاصل از اجرای "برنامه کشوری غربالگری بیماری کم ­کاری تیروئید نوزادان" و "برنامه کشوری پیشگیری و کنترل اختلالات ناشی از کمبود ید" زمینه لازم جهت اطلاع­رسانی بیشتر در این خصوص را فراهم کرده است. تاکید بر اهمیت غربالگری به­ موقع نوزادان در روز 3 تا 5 تولد، اهمیت درمان صحیح مادران باردار مبتلا به اختلالات غده تیروئید، اهمیت تغذیه صحیح و مصرف نمک یددار تبلور مجدد، روش صحیح نگهداری نمک یددار، یدسنجی نمک مصرفی خانواده­های تحت پوشش، تهیه و توزیع تراکت و بروشور آموزشی ویژه عموم مردم و پرسنل بهداشت درمانی، تشدید نظارت بر مراکز تهیه، توزیع و عرضه مواد غذایی از نظر نوع نمک مصرفی و شرایط نگهداری آن و......از برنامه­ های پیش­رو در این هفته می­ باشد.

نقش غده تیروئید در بدن

هورمون های تیروئید در تنظیم متابولیسم بیشتر سلول های بدن و همچنین در رشد و نمو فیزیکی و تکامل سیستم عصبی انسان و حیوانات نقش حیاتی دارند. برای تولید هورمون تیروئید به ید نیاز است کمبود ید عملکرد تیــروئیـد را دچار اختلال نموده و بر حسب اینکه این کمبود در چه زمانی حاصل شود و نیز بر اساس شدت کمبود آن عوارض و تغییرات حاصله را تحت عنوان اختلا ل های ناشی از کمـبود ید   تقسیم بنــــدی می کنند. وجود هورمون تیروئید برای انفعالات و سوخت‌و ساز درست سلول‌ها ضروری است و کمبود آن در بدن باعث ابتلاء به کم‌کاری تیروئید و زیادی آن در بدن باعث پرکاری تیروئید می‌شود.

در خصوص علائم کم‌کاری و پرکاری تیروئید در بدن از آنجایی که این هورمون سوخت‌وساز سلول‌های بدن را کنترل می‌کند، بدیهی است که کاهش میزان آن باعث چاقی، افسردگی، ضعف و بی‌حالی فرد شده و افزایش میزان آن سبب کاهش وزن، اضطراب و تپش قلب می‌شود.

مادرانی که در زمان بارداری دچار کمبود ید بوده‌اند یا نوزاد آنها با کمبود ید مواجه است، ضریب هوشی کمتری دارند و دچار اختلالات ذهنی، عصبی و روانی می‌شوند.

اگر شدت کمبود ید افزایش یابد می‌تواند منجر به «کراتنیسم» شود بیماری‌هایی نظیر عقب‌افتادگی ذهنی، کوتاهی شدید قد و…از نتایج کمبودشدید ید است. البته این نارسایی امروزه با مصرف نمک‌های یددار در کشورها کاهش چشم‌گیری داشته و میزان ید موجود در نمک توسط کارخانجات به نحوی کنترل می‌شود که نیاز بدن تمام افراد برطرف شود. البته خانم‌ها در دوره بارداری نیاز بیشتری به مصرف ید دارند و به همین دلیل باید در زمان بارداری از قرص ید استفاده کنند.

رشد ناهنجار برخی قسمت‌های غده تیروئید می‌تواند منجر به ایجاد تومور شده که با توجه به اینکه غده تیروئید معمولاً در گردن وجود دارد، هرگونه رشد نامتعارف در گردن به راحتی قابل مشاهده است و فرد در صورت مشاهده باید سریعاً به پزشک متخصص مراجعه کند تا در صورت مشاهده علائم توسط پزشک، معالجه دارویی یا عمل جراحی انجام شود.

البته تنها پنج درصد این تومورها بدخیم است که نیاز به جراحی دارد و ۹۵ درصد مابقی با درمان دارویی قابل کنترل است و روند درمان این بیماران به خوبی طی می‌شود.

یــــد، در شکل طبیعی خود در آب دریا ها، گیاهان آبزی، برخی از مواد معدنی و خاک وجود دارد و بعنوان یک ریز مغزی نقش حیاتی در  بقـــای انســـان بازی می کند. این عنصر کمیاب  برای رشد و نمو فرد، بخصوص رشد و تکامل عصبی- روانی جنین در طول زندگی داخل رحمی و تا دو سال پس از تولد مــــورد نیـــاز مـــی‌باشد . کمبود ید، از طریق ایجاد اختلال در رشد و تکامل مغز، میلیون‌ها نفر از جمعیت جهان را در معرض خطر قرار داده است. با توجه به چرخه ید در طبیعت که منجر به کاهش ید موجود در خاک در طی سالیان متمادی می شود انسان های ساکن در کره خاکی بطور مستمر در معرض خطر کمبود دریافت ید قرار دارند. کمبود ید ساده ترین مشکل تغذیه ای جوامع می باشد که می توان با تامین ید مورد نیاز روزانه افراد آن را کنترل نمود.

پیام های بهداشتی در موردتیروئید

اهمیت مصرف ید در رژیم غذایی

مواد غذایی سرشار از ید

کم کاری تیروئید

پمفلت از ید و نمک ید دار بیشتر بدانیم1

پمفلت از ید و نمک ید دار بیشتر بدانیم2