شبکه بهداشت و درمان شهریار

دکتر داداشی؛ سرپرست واحد پیشگیری و مبارزه با بیماری های شبکه بهداشت و درمان شهریار:

بیماری دانگ چگونه بوجود می آید؟

بیماری دانگ یک بیماری ویروسی است که  توسط نوعی از پشه‌ها به نام آئدس انتشار می‌یابد.

این پشه ها در نزدیکی محل زندگی انسان رشد و تکثیر پیدا می‌کنند. هنگامی‌ که یک پشه، فردی آلوده به ویروس را مورد گزش قرار می دهد به دنبال تغذیه از خون فرد بیمار، پشه نیز آلوده می شود.

با توجه به این که پشه ها برای تکمیل فرایند تخم گذاری به خون خواری مکرر نیاز دارند وقتی پشه آلوده، انسان سالمی را برای گزش انتخاب می کند مجدداٌ این ویروس را به فرد منتقل می کند.

با همین چرخه افراد جامعه دچار آلودگی و بیماری های منتقل شونده توسط آئدس مثل بیماری تب دانگ می گردند. 

پس از ابتلا به بیماری دانگ ایمنی بوجود می آید؟

 چهار نوع ویروس‌ مولد بیماری دانگ است. پس‌ از اینکه شما از بیماری دانگ رهایی یافتید، شما نسبت به همان نوع ویروس ایمن هستید که شما را آلوده کرده است، اما همچنان نسبت به سه نوع دیگر از ویروس‌های مولد بیماری دانگ ایمنی ندارید.

 اگر شما برای بار دوم، سوم یا چهارم آلوده شوید، خطر ابتلا به فرم شدید بیماری دانگ و همچنین تب خونریزی دهنده دانگ، به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.

فاکتورهای خطر در ابتلا به بیماری دانگ چیست؟

فاکتورهایی که خطر ابتلای شما به این بیماری را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:

سفر به مناطق گرمسیری، یا زندگی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری که خطر ابتلا به ویروس هایی که باعث ایجاد بیماری دانگ می‌شود را افزایش می‌دهد.

مناطق ویژه‌ در معرض خطر شامل کشور های حاشیه خلیج فارس، پاکستان، فیلپین، برزیل، آسیای جنوب شرقی، جزایر اقیانوس آرام غرب، آمریکای لاتین و کارائیب می باشند.

 علائم ابتلا به بیماری دانگ چیست؟

بسیاری از افراد، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، طی یک فرم خفیف بیماری دانگ؛ ممکن است هیچ علائم یا نشانه‌ای را تجربه نکنند.

معمولاً چهار تا هفت روز پس‌ از اینکه شما توسط یک پشه آلوده می‌شوید، علائم شروع می‌شود. بیماری دانگ باعث بروز تب بالا (38تا40 درجه سلسیوس) و حداقل دو مورد از علائم زیر می‌شود:

• سردرد
• درد عضله، استخوان و درد مفصلی  
• حالت تهوع 
• استفراغ 
• درد پشت چشم‌ها
•  تورم غدد لنفاوی 
• بثورات پوستی مانند جوش های قرمز رنگ

بعد از چه مدتی، بهبودی حاصل می شود؟

اکثر افراد مبتلای به این بیماری طی یک هفته یا بیشتر بهبود می‌یابند ولی در تعدادی از موارد، علائم بدتر شده  و می‌تواند منجر به علائم تهدیدکننده زندگی شود. کاهش تعداد سلول‌های تشکیل‌دهنده لخته (پلاکت‌ها) در جریان خون می‌تواند در اثر نوع شدید بیماری بیماری دانگ، تب خونریزی دهنده دانگ، یا سندرم شوک دنگ ایجاد شود.

علائم و نشانه‌های تب خونریزی دهنده دانگ یا فرم شدید بیماری دانگ که یک اورژانس پزشکی و تهدیدکننده زندگی است، عبارت است از:

درد شدید شکمی 

 استفراغ مکرر 

 خونریزی از لثه یا بینی شما

وجود خون در ادرار، مدفوع یا استفراغ  

 خونریزی زیرپوستی که ممکن است مانند کبود شدن به نظر برسد      

 تنفس دشوار یا سریع 

  پوست سرد یا مرطوب شوک 

 خستگی 

تحریک‌پذیری یا بی‌حوصلگی

 عوارض ناشی از ابتلای به این بیماری چیست؟

ابتلا به فرم شدید بیماری بیماری دانگ؛ می‌تواند موجب آسیب به ریه‌ها، کبد یا قلب شود و افت شدید فشار خون می تواند  باعث شوک  و در بعضی موارد مرگ در فرد مبتلای به این بیماری شود.

 زمان مراجعه به پزشک چه زمانی است؟

اگر اخیراً در یک منطقه بوده‌اید که در آن بیماری دانگ بروز پیداکرده است در صورت بروز علائم اورژانسی مثل درد شدید شکمی، استفراغ، مشکل در تنفس یا خونریزی از طریق بینی، لثه‌ها، استفراغ یا مدفوع شدید؛ با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین بیمارستان و بخش اورژانس یا مراکز خدمات جامع سلامت سطح شهرستان مراجعه کنید.

چنانچه سابقه مسافرت به مناطق مذکور را داشته و دچار تب و یا علائم فرم خفیف‌تر  بیماری دانگ هستید، به پزشک مراجعه کنید.

 تشخیص بیماری دانگ به چه روشی است؟

تشخیص بیماری دانگ ممکن است دشوار باشد، زیرا علائم و نشانه‌های ابتلای به آن می‌تواند به‌آسانی با سایر بیماری‌هایی مثل مالاریا، سرخک و تب خون ریزی دهمده کنگ. کریمه و یا حتی با یک سرماخوردگی ساده  اشتباه گرفته شود.

 در پرسش پزشک معالج  در مورد سوابق پزشکی و مسافرت ها؛ سفرهای بین‌المللی را به‌طور دقیق  توصیف کنید، کشورهایی که سفر کرده اید ؛ تاریخ مسافرت و هر گونه تماسی احتمالی با پشه‌ها، را به دقت برای به پزشک شرح دهید.

 بعضی نتایج آزمایشگاهی می‌توانند شواهد مربوط به ویروس‌های دانگ را شناسایی کنند، اما نتایج آزمایش معمولاً دیرتر از زمانی که نیاز به تصمیم‌گیری‌های مستقیم درمانی وجود دارد؛ آماده می شوند.

 درمان بیماری دانگ به چه روشی است؟

درمان خاصی برای بیماری دانگ وجود ندارد. پزشک شما ممکن است توصیه کند که مقدار زیادی مایعات بنوشید تا از کمبود آب ناشی از استفراغ و تب بالا در شما جلوگیری به عمل آید. در شرایطی که از بیماری دانگ رنج می‌برید، به علائم و نشانه‌های کم‌آبی توجه کنید. درصورتی‌که هر یک از علائم زیر را دارید، با پزشک خود تماس بگیرید:

- کاهش ادرار

- کمی مقدار یا عدم وجود اشک در چشم 

 - خشک شدن دهان یا لب‌ها

 - عصبانیت یا سردرگمی و گیجی

 - سردی یا مرطوب بودن اندام‌های بدن

نکته مهم:

مصرف داروی استامینوفن می‌تواند درد و تب را در فرد مبتلا کاهش دهد. از مصرف تسکین‌دهنده درد که می‌تواند عوارض خونریزی را افزایش دهد مانند آسپرین، ایبوپروفن  (Advil)،  و... و ناپروکسن، پیروکسیکام و کترولاک و... اجتناب کنید.

بیمارانی که از دارو های ضد انعقاد مانند: وارفارین و هپارین و انوکساپارین و آسپرین،استفاده می کنند؛ باید این موضوع را به پزشک معالج خود اطلاع دهند. 

 اگر دچار فرم شدید بیماری دانگ شدید، ممکن است لازم باشد:

 دریافت مراقبت حمایتی در بیمارستان- 

(IV) جایگزینی مایعات و الکترولیت‌ها در بدن از طریق تزریق داخل وریدی -

  نظارت بر فشارخون- 

-  انتقال خون برای جایگزینی خون از دست‌ رفته ناشی از این بیماری

شرایط آماده شدن برای ویزیت چیست؟

احتمالاً روند درمانی با ویزیت توسط ارائه‌دهنده خدمات اولیه؛ شروع می شود؛ اما ممکن است به یک پزشک متخصص بیماری‌های عفونی ارجاع داده شوید. از آنجایی که زمان ویزیت معمولا کوتاه می باشد، آمادگی و تنظیم زمان برای ویزیت ایده مناسبی می باشد. برخی از اطلاعاتی که در این زمینه به شما کمک می کند؛ به شرح زیر می باشد:

- لیستی از کلیه علائمی که تجربه کرده‌اید آماده کنی( حتی اگر این علایم به نظر شما نامربوط باشند). 

- اطلاعات شخصی کلیدی را بنویسید. مسافرت بین‌المللی خو را با تاریخ و کشور مقصد و داروهای مصرف‌شده در هنگام سفر فهرست کنید. 

- احتمال هرگونه گزش توسط حشرات را ذکر کنید.

- فهرستی از تمام داروهای خود تهیه کنید که شامل هرگونه ویتامین یا مکملی است که به‌طور منظم مصرف می‌کنید. 

-  سوالاتی که از پزشک خود در ذهن دارید، یادداشت کنید. تهیه یک لیست از سؤالات می‌تواند به شما کمک کند که زمان ملاقات با پزشک خود  را مفید بگذرانید. سؤالات خود را از به ترتیب از مهم‌ترین و تا سؤالات کمتر مهم دسته‌بندی کنید.

بعضی از سؤالات اساسی که می توانید از پزشک داشته باشید عبارت‌اند از:

-  علت احتمالی بیشتر علائم من چیست؟

- چه نوع آزمایش‌هایی را نیاز دارم؟ 

- چه درمان‌هایی در دسترس است؟ 

- چقدر طول خواهد کشید که از این بیماری بهبود یابم؟ 

 - آیا این بیماری دارای اثرات طولانی‌مدت می باشد؟

 - آیا شما بروشور یا راهنمایی که برای مطالعه بیشتر بتوانم با خود به منزل ببرم؛ دارید؟

- چه وب‌سایت‌هایی را برای مطالعه بیشتر توصیه می‌کنید؟

چه سوالاتی را ممکن است پزشک از شما بپرسد؟ برای پاسخ به سؤال‌های پزشک خود، از قبیل موارد زیر آمادگی داشته باشید:

 - چه زمانی علائم در شما شروع شد؟

 - علائم شما مداوم یا گاه‌به‌گاه است؟

 - علائم شما چقدر شدید است؟

-  آیا به نظر می‌رسد که علائم شما بهتر یا بدتر شده است؟

 - در ماه گذشته به کجا سفر کردید؟

-  آیا شما در هنگام مسافرت توسط پشه‌ها نیش‌زده شده‌اید؟

-  آیا اخیراً باکسی که بیمار بوده‌ است در ارتباط بوده‌اید؟

روش های پیشگیری از بیماری دانگ چیست؟

کنترل جمعیت پشه و جلوگیری از مواجهه با ناقل بیماری در جمعیت در معرض خطر انسانی؛ از مهمترین اقدامات پیشگیرانه می باشد؛ بنابراین در حال حاضر، اگر شما در حال زندگی کردن یا مسافرت در ناحیه‌ای هستید که بیماری دانگ در آنجا شایع است، بهترین راه برای جلوگیری از ابتلای به این بیماری پیشگیری از مواجهه با پشه‌های عامل انتقال این بیماری می باشد. 

اگر در  مناطق گرمسیری  که بیماری دانگ معمول است زندگی می کنید یا به این مناطق سفر کرده اید، این راهنمایی‌ها می تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری از طریق نیش پشه؛ کمک کند:

- در مسکنی که دارای تهویه مطبوع است؛ اقامت کنید:  پشه‌هایی که ویروس‌های عامل بیماری دانگ را حمل می‌کنند تا غروب از نظر گزش بسیار فعال هستند اما در شب نیز می‌توانند گزش را انجام دهند. 

-لباس‌های محافظ بپوشید: هنگامی‌ که شما به مناطق آلوده به پشه می‌روید، پوشیدن یک پیراهن آستین‌بلند، شلوار بلند، جوراب و کفش برای پیشگیری از این ابتلای به این بیماری مؤثر است.

-از مواد دور کننده پشه، استفاده کنید: مواد دافع حشرات مانند Permethrin را می‌توان به لباس، کفش، وسیله کمپینگ و یا تخت خود اسپری کرد. شما همچنین می‌توانید لباس‌های آغشته شده به پرمترین را استفاده کنید. برای پوست خود، یک دافع حاوی حداقل ۱۰ درصد غلظت DEET استفاده کنید.

- زیستگاه پشه را کنترل کنید: پشه‌هایی که ویروس دانگ را حمل می‌کنند معمولاً در اطراف خانه‌ها زندگی می‌کنند و در آب‌های راکد و وسایلی مانند تایرهای استفاده‌ شده اتومبیل‌ها را برای تخم گذاشتن، مورداستفاده قرار می‌دهند. شما می‌توانید جمعیت‌ پشه ها را با از بین بردن زیستگاه‌هایی که در آنجا تخم‌گذاری می‌کنند، کنترل کنید. حداقل یک‌بار در هفته، ظروف که دارای آب راکد هستند، خالی و تمیز کنید، مانند ظروف کاشت گیاهان؛ ظروف مورد استفاده برای آب حیوانات و گلدان‌های گل‌ و مخازن آب راکد را تمیز نگه‌ دارید.

 چند نکنته مهم

بهسازی محیط زندگی؛ مهمترین اقدام برای جلوگیری از استقرار پشه آئدس برای تخم گذاری است. از جمله اقدامات مربوط به بهسازی محیط زندگی می توان به از بین بردن محل های تجمع آب راکد مثل زیر گلدان ها... اشاره نمود

در حال حاضر،هیچ دارو و واکسنی برای بیماری  تب دانگ وجود ندارد. لطفا فریب افراد سوداگر را نخوردید.