بزرگداشت روز جهانی هپاتیت 

به گزارش روابط عمومی شبکه بهداشت و درمان دانشگاه علوم پزشکی ایران در شهریار؛ ششم آبان‌ماه مصادف با 27 جولای، روز جهانی هپاتیت، با شعار « اکنون زمان اقدام است» نام گذاری شده است. هدف از اطلاع‌رسانی این بیماری، ارتقای دانش و ‏آگاهی عمومی و تقویت برنامه‌های پیش‌گیرانه، غربالگری و کنترل هپاتیت‌های ویروسی است.

هپاتیت بیماری التهابی کبد است که معمولاً بر اثر یک عفونت ویروسی پدید می‌آید. البته به جز ویروس‌ها عوامل دیگری مثل هپاتیت خود ایمن، عوارض بعضی داروها، سموم و الکل در بروز این عارضه نقش دارند. ویروس‌های hepatitis که باعث بروز التهاب در کبد می‌شوند در پنچ گروه A، B، C، D و E طبقه‌بندی شده‌اند.

کبد در بخش فوقانی راست شکم قرار دارد. این ارگان در انجام بسیاری ازعملکردهای حیاتی مؤثر در متابولیسم بدن نقش دارد، این عملکردها شامل موارد زیر هستند:

• تصفیه کردن سموم از بدن
• دفع بیلی روبین (محصول حاصل از تجزیه ی گلبول های قرمز خون) ، هورمون‌ها و داروها
• تجزیه کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها
• فعال سازی آنزیم‌ها، که پروتئین‌های تخصصی ضروری برای عملکرد بدن هستند
• ذخیره گلیکوژن (نوعی قند)، مواد معدنی و ویتامین ها (A ، D ، E و K)
• سنتز پروتئین‌های خون، مانند آلبومین
• سنتز فاکتورهای انعقادی

یکی از علل مهم ایجاد هپاتیت، ویروس ها هستند. ویروس‌های هپاتیت رایج‌ترین علت هپاتیت در دنیا هستند .هپاتیت ویروسی عمدتاً توسط شش ویروس هپاتیت D, C, B, A و E ایجاد می‌شود. این ویروس‌ها به‌علت بیماری و مرگ‌ و‌ میری که سبب می‌شوند و نیز پتانسیل شیوع و همه‌گیری که دارند، بسیار نگران‌کننده هستند،

هپاتیت A:

• هپاتیت A معمولا خطرناک نبوده و به هپاتیت مزمن و سیروز کبدی ( بیماری پیشرفته که منجر به نارسائی کبدی می شود) تبدیل نمی شود.
• هپاتیت A از طریق تماس با مدفوع فرد آلوده و یا تماس نزدیک با وسایل یا خود بیمار بوجود می آید.
• . انتقال بیماری از طریق دهان بوده و با خوردن غذا و یا نوشیدنی آلوده بیمار منتقل می شود.
• شیوع این بیماری معمولا در دوران دبستان زیاد بوده و در کشورهای آسیایی شیوع آن بالاتر است.
• ویروس به مدت یک تا دو هفته پیش از آغاز بیماری و تا دو هفته پس از آن از طریق مدفوع دفع می شود که خطر انتقال به دیگران وجود دارد.

هپاتیت B:

• انسان تنها میزبان طبیعی این ویروس است.
• بیماری هپاتیت B انتشار جهانی دارد به طوری که در حال حاضر بیشترین تعداد مبتلایان به هپاتیت ویروسی در جهان مبتلا به عفونت HBV (Hepatitis B Virus) می‌باشند و حدود 300 میلیون نفر از این افراد حاملین یا ناقلین مزمن این عفونت هستند که علائم بیماری کبدی را هم ندارند.
• در دوره پنهانی بیماری و در مرحله حاد آن، ویروس در خون وجود دارد.
• از خصوصیات این ویروس دوره نهفتگی طولانی بین6 هفته تا6 ماه است.
• ویروس در خون، سرم، ادرار و مایعات بدن (بزاق، ترشحات واژن و اسپرم) وجود دارد.

هپاتیت C:

• هپاتیت مزمن C از علل مهم بیماری های کبدی مزمن با ایجاد مرگ و میر فزاینده در تمام دنیاست.
• حدود 170 میلیون فرد مبتلا به هپاتیت مزمن C در جهان وجود دارد که این افراد در معرض ایجاد تظاهرات کبدی و خارج کبدی قرار دارند. عفونت هپاتیت C ممکن است منجر به ایجاد سیروز ، خونریزی گوارشی ، نارسایی و بد خیمی (سرطان) کبد شود.
• هپاتیت C امروزه تبدیل به یک معضل بین المللی شده است و شایعترین علت هپاتیت های ویروسی در بیماران دیالیزی است.
• هنوز واکسن خاصی برای HCV تولید نشده است؛ لذا رعایت احتیاطات استاندارد در بخشهای همودیالیز جهت پیشگیری از انتقال، نقش حساس و ویژه ای دارد.

هپاتیت D:

• هپاتیت D هپاتیت D را با نام هپاتیت دلتا یا ویروس ناکامل می شناسند. این هپاتیت شدیدترین نوع هپاتیت است.
• این ویروس برای زنده ماندن نیاز به عفونت همزمان هپاتیت B دارد. هپاتیت B به تنهایی قادر به زندگی نیست و به پروتئنی که هپاتیت B را می سازد، نیاز دارد.
•  تخمین زده می شود ۲۴۰ میلیون نفر در جهان دچار هپاتیت B باشند و حدود ۲۰ میلیون از آنها درگیر هپاتیت D شدند.

هپاتیت :E

• هپاتیت E نیز همانند هپاتیت A از طریق غذا و آب آلوده منتقل می شود.
• این بیماری بیشتر در کشورهایی شایع است که منابع آب و غذا کم است.
•  همچنین این ویروس از راه مدفوع نیز منتقل می شود و در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف خود را نشان می دهد.

علایم بالینی در هپاتیت شامل موارد زیر می‌تواند باشد:

• تب و لرز
• کاهش اشتها
• خستگی و سستی و رخوت و ضعف
• سردرد و تهوع و استفراغ
• پر رنگ شدن ادرار و کم رنگ شدن مدفوع
• درد و حساسیت ناحیه ای زیر دنده ای سمت راست
• زردی ملتحمه چشم پوست
• تغییر در آنزیم های کبد

روش‌های انتقال براساس نوع ویروسی هپاتیت:

نوع :A مدفوعی-دهانی،تماس با بیماران

نوع :Bتزریق خون و فراورده های خونی، انتقال از راه جنسی، انتقال از مادر به فرزند، خالکـــــوبی، سوراخ کردن گوش، مسواک مشترک، طب سوزنی، وسایل برنده آلوده آزمایشگاه، بخش دیالیز ومطب های دندان پزشکی و .... 

نوع C و G تزریق خون، تماس جنسی  پیوند اعضاء، خالکـــــوبی ، سوراخ کردن گوش

نوع :D نظیر هپاتیت B

نوع  :Eمصرف آب آلوده ، مدفوعی-دهان

پیشگیری اولیه:

هپاتیت A

• رعایت بهداشت فردی و تامین بهداشت عمومی
• اقداماتی نظیر کلرینه کردن آب آشامیدنی ، حرارت دادن و جوشاندن به مدت 5 دقیقه در آب جوش
• جداسازی ظروف غذا، قاشق وچنگال
• اگر بیمار در بیمارستان بستری است می باید مورد ایزولاسیون دوره ای قرار گیرد.
• استفاده از واکسن برای کسانی که جزء گروه پرخطر می باشند امکان پذیر است.
• استفاده از آتی بادی های اختصاصی نیز برای پیشگیری در کسانی که احتمال آلودگی در آنها زیاد است کاربرد دارد.

هپاتیت B

• ارتقاء آگاهی های بهداشتی مردم و مخصوصاً افراد در معرض خطر
• واکسیناسیون گروهای پرخطر:
  • جامعه پزشکی- پیراپزشکی
  • بیماران تحت درمان با دیالیز و بیماران نیازمند تزرق مکرر خون و فراورده های خونی
  • مبتایان به هپاتیت C و مبتلایان به HIV
  • افراد خانواده بیمار HbsAg مثبت ساکن در زیر یک سقف
  • بیماران مبتلا به بیماری مزمن کبدی
  • بیماران مبتلا به دیابت
  • کودکانی که در مراکز اصلاح و تربیت نگهداری می شوند.
  • کودکان عقب مانده ذهنی و پرسنل موسسات نگهداری این کودکان و خانه سالمندان و معلمین مدارس استثنایی
  • آتش نشانان ، امدادگران ، اورژانس، رندان بانان، کارشناسان آزمایشگاه های تحقیقات جنایی و صحنه  جرم و پزشکی قانونی
  • تمام زندانیان
  • افراد دارای رفتار پرخطر جنسی و اعتیاد تزریقی
  • رفتگران شهرداری
  • ساکنین گرم خانه ها و مراکز نگهداری افراد بی خانمان
  • افرادی که در تماس شغلی با اجساد می باشند. (مانند غسال ها)
  • آرایشگران
• تزریق آنتی بادی اختصاصی برای کسانی مه طی 48 ساعت قبل تماس پرخطر داشته اند.

تشخیص آزمایشگاهی هپاتیت‌های ویروسی:

تشخیص هپاتیت های ویروسی عمدتاً از طریق روش های شناسایی آنتی‌ژن و یا آنتی‌بادی‌های خون بیماران امکانپذیر می‌باشد و در بعضی موارد همانند هپاتیت C جهت تایید آزمایش‌های فوق، آزمایشهای مولکولی PCR لازم می‌باشد.

درمان هپاتیت ویروسی چیست؟

درمان هپاتیت ویروسی حاد و هپاتیت ویروسی مزمن متفاوت است. درمان نوع حاد شامل استراحت، تخفیف علایم و رعایت مصرف مقدار مناسبی از مایعات است. درمان هپاتیت ویروسی مزمن شامل مصرف داروهایی برای از بین بردن ویروس و اقداماتی در جهت پیشگیری از آسیب بیشتر کبدی است.

رعایت نکات زیر برای پیشگیری از انتقال هپاتیت به افراد سالم سودمند است:

- تصحیح عادات زندگی شامل ترک اعتیاد و مصرف الکل
- پرهیز از استفاده مشترک وسایل شخصی و تزریقات
- آگاهی دادن به افراد ارائه دهنده خدمات پزشکی و دندانپزشکی در مورد آلودگی
- داشتن رفتار جنسی مطمئن
- ترغیب و آموزش خانواده برای چک آپ و دریافت آموزش‌ها و خدمات پیشگیری مرتبط
- قرار دادن دستمال یا البسه آلوده به خون در کیسه پلاستیک قبل از دور انداختن
- دادن آگاهی در مورد راه‌های عدم انتقال شامل: عطسه، سرفه، در آغوش کشیدن، آب، غذا و تماس های معمول روزانه

نکته: باید توجه داشت که به هیچ عنوان نباید بیمار را از فعالیت های اجتماعی و حضور در جمع شامل کار ، مدرسه ، بازی و …محروم کرد.

یک کبد هر روز بیش از 500 عملکرد حیاتی را در سکوت انجام می دهد تا ما را زنده نگه دارد. به همین دلیل است که اولویت دادن به سلامت کبد - و اطلاع از وضعیت هپاتیت ما - بسیار مهم است. 

• علاوه بر آگاهی از وضعیت هپاتیت و جستجوی درمان، کاهش مصرف الکل، دستیابی به وزن مناسب، درمان فشار خون بالا و مدیریت دیابت کلیدی برای سلامتی کبد است.

مزایای یک کبد سالم عبارتند از:

•  زندگی طولانی تر 
• محافظت از عزیزان خود در برابر هپاتیت
• محافظت از سایر اندام های حیاتی، از جمله قلب، مغز و کلیه ها که برای عملکرد به کبد متکی هستند.

در سطح جهان، تعداد زیادی از افراد تشخیص داده نشده و درمان نشده با هپاتیت زندگی می کنند، این باید تغییر کند.

عفونت هپاتیت خاموش است و آگاهی از سلامت کبد پایین است. بیشتر علائم تنها زمانی ظاهر می شوند که بیماری پیشرفت کند و در نتیجه تعداد زیادی از افراد تشخیص داده نشده با هپاتیت زندگی می کنند. حتی زمانی که هپاتیت تشخیص داده می شود، تعداد افرادی که تحت درمان قرار می گیرند بسیار کم است.

ارائه خدمات با قابلیت ارجاع آسان در مراکز بهداشتی محلی کلید پایان موفقیت آمیز هپاتیت است.

برای از بین بردن هپاتیت و دستیابی به اهداف بلندپروازانه WHO تا سال 2030، خدمات مراقبت اولیه ساده برای هپاتیت ویروسی باید اطمینان حاصل کنند که:

• همه زنان باردار مبتلا به هپاتیت B مزمن به درمان دسترسی دارند و نوزادان آنها برای جلوگیری از عفونت به واکسن تولد هپاتیت B دسترسی دارند.
•  90درصد از افراد مبتلا به هپاتیت B و/یا هپاتیت C تشخیص داده می شوند.

• 80٪ از افراد تشخیص داده شده بر اساس معیارهای واجد شرایط جدیدتر درمان یا درمان می شوند.

• هپاتیت C را می توان با غربالگری مناسب تمام خون های اهدایی، اطمینان از روش های تزریق ایمن در مراکز مراقبت های بهداشتی، در خانه و به ویژه در میان افرادی که مواد مخدر تزریق می کنند، پیشگیری کرد.
• پس از سال ها افزایش تعداد درمان، داده های فعلی نشان می دهد که تعداد افرادی که به درمان هپاتیت C دسترسی دارند در حال کاهش است.
• یک دوره 12 هفته ای دارو برای درمان هپاتیت C اکنون 60 دلار هزینه دارد که از هزینه اولیه بیش از 90000 دلار در زمان معرفی اولیه کمتر است.
• هپاتیت B را می توان از طریق واکسیناسیون پیشگیری کرد و به طور موثر از طریق درمان مدیریت کرد. هزینه درمان هپاتیت B در حال حاضر کمتر از 30 دلار در سال (2.4 دلار در ماه) است.
• این کاهش قیمت باید نرخ درمان را افزایش دهد.
• کاهش ابتلا به هپاتیت B در کودکان با انجام واکسیناسیون موثر یکی از معدود اهداف سلامتی اهداف توسعه پایدار (SDG) است که در مسیر درست قرار دارد. همچنین تنها هدف هپاتیت در مسیر تحقق قرار دارد. 
• پوشش بیشتر واکسیناسیون به موقع هپاتیت B در بدو تولد (در 24 ساعت اول پس از تولد) برای دستیابی به هدف توسعه پایدار برای جلوگیری از انتقال از مادر به کودک ضروری است.

https://www.who.int/campaigns/world-hepatitis-day/2023/key-messages

فایل آموزشی

/uploads/54/2024/Jul/27/b4af01a0-4660-41af-9c29-3a44116db35f.pdf