شبکه بهداشت و درمان شهریار

3 خرداد(24 می) روز جهانی اسکیزوفرنی

24می (سوم خرداد) روز جهانی اسکیزوفرنی نامگذاری شده است .

۲۴ می (سوم خرداد) در تقویم جهانی روز «اسکیزوفرنی» که برخی آن را شدیدترین اختلال روانی می نامند، نام گذاری شده است تا به این طریق توجه جوامع مختلف به این بیماری و حمایت بیشتر از بیماران مبتلا به آن جلب شود.

بر اساس گزارش «سازمان بهداشت جهانی»، اسکیزوفرنی یک اختلال روانی جدی است که بیش از ۲۱ میلیون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. اسکیزوفرنی در اوایل بزرگسالی یا اواخر نوجوانی، معمولا بین سنین ۱۵ تا ۲۸ سالگی شروع می‌شود

هدف از این روز گسترش آگاهی در مورد این بیماری و ریشه کن کردن افسانه ها و خرافات در مورد بیماری های روانی به طور کلی است.یک افسانه رایج در مورد اسکیزوفرنی این است که افرادی که از آن رنج می برند دارای شخصیت دوگانگی هستند. با این حال، این کاملاً نادرست است. بیماران اسکیزوفرنی مانند سایرین فقط یک شخصیت دارند. علائم رایج اسکیزوفرنی شامل تفکر آشفته، هذیان و توهم است.

• اسکیزوفرنی یک بیماری روانپزشکی است که در آن مواد شیمیایی خاصی در نواحی خاصی از مغز تعادل ندارند. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است بین افکار، اعمال و احساسات هماهنگی وجود نداشته باشد.
• اصطلاح «اسکیزوفرنی» در لغت به معنای «شکاف ذهن» است و در سال 1910 توسط روانپزشک سوئیسی دکتر پل یوگن بلولر ابداع شد.
• اسکیزوفرنی در اوایل بزرگسالی یا اواخر نوجوانی، معمولا بین سنین 15 تا 28 سالگی شروع می شود.

مردان نیز نسبت به زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. مردان نسبت به زنان در سن پایین تری مبتلا می شوند و  از نوع شدیدتر بیماری با علائم منفی بیشتر، شانس کمتر بهبودی کامل و نتیجه بدتر رنج می برند.

روان‌گسیختگی، اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی یک اختلال روانی است که مشخصه آن ازکارافتادگی فرایندهای فکری و پاسخگویی عاطفی ضعیف است. این بیماری که در میان بیماری‌های عمده روان‌شناختی از همه وخیم‌تر است، معمولاً خود را به صورت توهم شنیداری، توهم‌های جنون آمیز یا عجیب و غریب، یا تکلم و تفکر آشفته نشان می‌دهد و با اختلال در عملکرد اجتماعی یا شغلی قابل توجهی همراه است که شروع علائم آن معمولاً در دوران نوجوانی است.

نشانه ها و علائم بیماری اسکیزوفرنی

 بیمارای مبتلا به اسکیزوفرنی دنیای درونی و طرز رفتار و اخلاقشان به طور ویژه ای تغییر پیدا میکنه که احتمالا بصورت یکی ازموارد زیر هست:

• گوشه گیری اجتماعی
• زوال شخصیت (یه حس غیرواقعی، مبهم و در حالت رویا بودن)، که بعضی مواقع با اضطراب شدید همراه میشه.
• کاهش اشتها
• هذیان
• توهم (شنیدن یا دیدن چیزهایی که وجود ندارند)
• احساس کنترل شدن توسط نیروهای خارجی
• حرفای نامربوط

معمولا افراد مبتلا به اسکیزوفرنی فاقد هرگونه نشانه خارجی مبنی بر بیماربودن فرد هستن. در مواردی که بیماری شدید شده و آشکارتر میشه، شخص دچار رفتارهای عجیب و غریب می شه. بعنوان مثال ممکنه خودش رو با آلومینیوم بپوشونه چرا که فکر میکنه با این کار از انتشار افکار و ورود امواج مخرب به مغزش جلوگیری می کنه.

رفتار افراد اسکیزوفرن بسته به شدت بیماری بسیار متفاوته. در مراحل فعال، ممکنه جملات غیرمنطقی رو به هم ربط بده یا با خشم کنترل نشده و یا خشونت در برابر تهدید واکنش نشان بده. در مراحل نسبتا منفعل بیماری، به نوعی دچار فقدان شخصیت، کم تحرکی و کاهش عواطف و احساسات میشه (به این حالت اصطلاحا flat affect میگن). افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکنه هر از گاهی دچار این قبیل افراط و تفریط ها بشن و رفتار اونا همیشه قابل پیش بینی نیست.

خوشه علائم در بیماری اسکیزوفرنی

برای آشنایی بهتر با بیماری اسکیزوفرنی، به مفهومی تحت عنوان «خوشه علائم» نیاز داریم. این اصطلاح به ما کمک می‌کند بیماران مبتلا به شیزوفرنی را بر اساس علائمی که دارند، در چندین گروه مختلف تقسیم‌بندی کنیم که شامل موارد زیر است:

۱. علائم اولیه

سال‌های نوجوانی و اوایل دهه ۲۰ زندگی، دوران بروز علائم اولیه از این اختلال است. این موضوع باعث شده تا اغلب مردم چنین علائمی را به مشکلات نوجوانی و رفتار‌های معمول افراد نسبت دهند. پس علائم ابتدایی از بیماری اسکیزوفرنی چندان مورد توجه نیست. این علائم اولیه شامل موارد زیر هستند:

• کاهش تمرکز
• تغییر گروه‌های اجتماعی و جمع دوستان به صورت مداوم
• انزوا طلبی
• مشکلات خواب مانند پرخوابی یا کم خوابی
• تحریک‌پذیری غیر نرمال
• داشتن مشکل در انجام و ارائه تکالیف
• ضعف در عملکرد تحصیلی

۲. علائم مثبت

منظور از علائم مثبت اسکیزوفرنی، یک دسته از رفتار‌هایی است که عموماً در افراد سالم مشاهده نمی‌شود. پس واژه «مثبت» در این دسته از علائم به معنای خوشایند بودن آن‌ها نیست.

بلکه منظور آن است که شاید پس از گذشت یک بازه زمانی مشخص، این نشانه‌ها به علائم اولیه اضافه شوند؛ که البته چنین شرایطی می‌تواند روابط اجتماعی و زندگی شخصی فرد را تحت تأثیر خود قرار دهد. نشانه‌های مثبت شامل موارد زیر هستند که در بخش قبلی آن‌ها را تعریف کردیم:

• توهم: مانند حس کردن چیز‌هایی که در وافعیت وجود نداشته و تجربه آن‌ها برای اطرافیان ممکن نیست.
• اختلالات فکری: استفاده از رفتار‌های غیر معمول تفکر یا پردازش اطلاعات مانند عدم تمرکز، استفاده از کلمات بی‌معنی و تکرار بیش از اندازه جملات.
• اختلالات رفتاری: همچون پرخاش، ثابت ماندن در وضعیتی خاص یا تکرار برخی حرکات.
• اختلالات حرکتی: برخی تحرکات آشفته یا حالت‌های غیرمعمولی مانند رفت و آمد‌های مکرر در فضایی نسبتاً کوچک.
• هذیان: اعتقاد به باور‌های غیرمنطقی و خلاف واقعیت.

شایع‌ترین نوع هذیان در بیماران شیزوفرنی

اغلب بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، نشانه‌هایی از هذیان را دارند که شامل موارد زیر است:

• سو تعبیر کردن رفتار‌های عادی اطرافیان و نسبت دادن آن‌ها به خود
• داشتن چنین باوری که آشنایان قصد آزار و اذیت وی را دارند
• خود را تحت کنترل فرد یا گروهی بیگانه دانستن
• تصور داشتن قدرتی ماورایی و خود را مهم پنداشتن

۳. علائم منفی (deficit)

به دسته‌ای از علائم بیماری شیزوفرنی که ویژگی‌های آن در افراد سالم قابل مشاهده نیست، علائم منفی می‌گویند. کم حرفی، محدود بودن احساسات، نداشتن شوق و اشتیاق زندگی، بی‌انگیزگی، کمبود انرژی، عدم رعایت بهداشت و بی‌توجهی به وضعیت ظاهری نمونه‌هایی از علائم منفی شیزوفرنی هستند.

۴. علائم شناختی

اغلب علائم شناختی مربوط به ناتوانی در بهره‌گیری از اطلاعات و درک آن‌ها است. یعنی علائم مربوط به میزان تمرکز و عملکرد حافظه فعال بیمار را می‌توان از نوع شناختی دانست. البته آنچه که در این نوع از علائم اهمیت دارد، تشخیص فرد درباره ابتلا به اختلال و عادی نبودن وضعیت خود است.