شبکه بهداشت و درمان شهریار

 شير مادر

 

شیر مادر بهترین غذائی است که خداوند برای شیر خوار قرار داده است و هیچ غذا یا نوشیدنی دیگری جای شیر مادر را نمی گیرد.

 

مزاياي شير مادر

 

  شیر مادر موهبتی الهی است که نیاز های غذایی و عاطفی کودک را براورده می کند.

  شیرمادر همیشه تازه ودر دسترس است و هروقت که کودک کودک احساس گرسنگی کند در اختیار اوست.

  تغذیه باشیر مادر پیوند محبت بین مادر و شیر خوار را محکم تر می کند.

  خونریزی بعد از زایمان در مادری که کودکش را با شیر شیر خود تغذیه زودتر قطع می شود.

  احتمال بروز سوءتغذیه ,اسهال,عفونت های تنفسی و گوش درد در کودکی که با شیر مادر تغذیه می شودکمتر است.

  موادی در شیر مادر (مخصوصا در آغوز یا شیر روزهای اول )وجود دارد که کودک را در برابر بیماری ها و عفونت ها مقاومتر می کند.

  تغذیه با شیر مادر به اقتصاد خانواده کمک می کند.

  تغذیه با شیرمادر حاملگی بعدی را به تعویق می اندازد.

  قند شیر مادر از شیر دام بیشتر است. حدود 40% انرژی مورد نیاز را تامین می کند و برای تکامل مغزی ضروری است

 قند شير مادر سبب افزایش جذب آهن و کلسیم در روده شیر خوار می شود.

 پروتئین شیر مادر نسبت به سایر شیر ها زود هضم تر بوده و برای نوزاد مناسب تر است.

 پروتئین شیر مادری که نوزاد نارس بدنیا می آورد ,20%بیشتر از شیر مادرانی است که نوزاد رسیده بدنیا می آورند و جوابگوی کامل تغذیه نوزاد نارس است.

 میزان کلسیم و آهن شیرمادر از سایر شیرها کمتر است.ولی جذب آن بیشتر است.قند و ویتامین c شیر مادر در بهتر جذب شدن ان ها نقش مهمی دارد.

 میزان آب شیر مادر زیاد است و آب لازم را حتی برای نوزاد در فصل گرما تامین می کند و نیازی به اب اضافی یا اب قند نیست.

 

شیر مادر غذایی کامل و بدون جانشین برای شیر خوار است

 

نکاتی که یک مادر شیرده باید به آنها توجه کند:

 

  آغوز یا کلستروم (شیر زرد رنگ و غلیظی که در اولین روزهای بعد از زایمان ترشح می شود) بسیار مفید است.

  استفاده از آغوز اولین و مهمترین اقدام ایمن سازی ضد بیماری های عفونی است. م

 در روزهای اول حجم آغوز بسیار کم است ولی نیاز نوزادهم در همین حد است.

 به کودک اجازه دهد هر وقت احساس گرسنگی کرد شیر بخورد.هرگز برای شیر خوردن کودک ساعت تعیین نکند.

 تغذیه شبانه و مرتب به تولید بیشتر شیر کمک می کند.

 قبل از هربار شیردهی دست های خود رابا آب و صابون بشوید.

 شستن پستان ها یکبار در روز با آب ساده کافی است .

 هفته اول تولد, باید از هر دو پستان به کودک شیر داد تا ترشح شیر تحریک شود.

 از هفته دوم با زیاد شدن شیر؛  شیر خوار می تواند در هر نوبت کاملا یک پستان را تخلیه کند تا چربی انتهای شیر را استفاده کند

 ترکیب شیر مادر در هر وعده یکسان نيست ابتدا رقیق تر و حاوي آب بیشتر و ویتامین ها و پروتئین است( عامل رفع عطش ), سپس غلیظ تر و حاوی چربی بیشتر است.

 بهتر است در شیردهی تناوب استفاده از هر دو پستان رعایت شود.

 به هنگام شیردهی به وضعیت قرار گرفتن پستان در دهان شیرخوار توجه کند که علاوه بر نوک پستان؛ هاله قهوه ای رنگ هم در دهان شیرخوار قرار گرفته باشد.

 از روز سوم تولد هر روز یک سی سی مولتی ویتامین یا A +D  به کودک بدهد.

 برای تامین طبیعی ویتامینD  بهتر است شیرخوار را روزانه چند دقیقه در معرض نور مستقیم نور خورشید قرار داد.

 مکیدن هر چه بیشتر و تغذیه شبانه به تولید بیشتر شیر کمک می کند.

 

روش صحیح بغل کردن و پستان گرفتن شیرخوار

 

  وضعيت راحت مادر هنگام شیردادن( خوابيدن به پشت یا پهلو . نشستن روی صندلی؛ زمین یا تخت.استفاده از چند بالش به عنوان تکیه گاه براي پيشگيري از خستگي و كمردرد)

     

 

 در وضعیت های مختلف مادر (خوابیده یا نشسته)شانه ها و قفسه سینه شیرخوار بایستی روبروی پستان مادر و بینی او هم سطح نوک پستان باشد

 دست و بازوی مادر زیر سروشانه شیرخوار قرار گرفته ودست دیگر را طوری زیر پستان بگذارد که شست روی پستان و انگشتان دیگر زیر پستان قرار بگیرد.

 چانه چسبیده به پستان ,هاله پستان در دهان شیر خوار ولب تحتانی به پائین برگشته باشد.

 

  دست نوزادکه در تماس با بدن مادر است در پهلوی مادر قرار گرفته نه در بین بدن نوزاد و مادر وبالاخره نشیمنگاه اوبادست مادر حمایت شود.

 بهتر است لباس مادر ونوزادکم باشدتاتماس بدن مادر ونوزادبهتر برقرارشود.درصورت امکان تماس پوست باپوست هنگام شیردادن مناسب تر است.

 مکیدن نوک پستان به تنهائی موجب دریافت ناکافی شیر و زخم و شقاق نوک پستان می شود.

 آرامش داشته باشید و به توانایی خود در شیردهی تردید نکنید.

 

تغذیه انحصاری با شیر مادر

 از دادن آب ,آب قند,شیر مصنوعی و سایر مایعات و غذاها در 6 ماه اول به شیرخوار بپرهیزد. (فقط شیرمادر و قطره مولتی ویتامین در 6ماه اول )

 

 

( منظور از 6ماهگی 180روز کامل است یعنی پایان 6ماهگی نه اول آن)

 

هریک از شرایط زیرتغذیه انحصاری را مختل می کند:

   شیرخواری که نوشیدنی یا غذایی غیر از شیرمادر دریافت کند.

  شیرخواری که براساس دفعاتی که شیرخواسته به او شیرداده نشده است.

  شیرخواری که مدت مکیدن اواز پستان محدود شده باشد

   در صورتی که از گول زنک استفاده شود.

چگونه می توان فهمید که شیر مادر برای کودک کافی است ؟

 

بهترین راه تشخیص کافی بودن شیر مادر ,افزایش وزن شیرخوار براساس منحنی رشد است.

 

(برای پایش رشد کودک و اطمینان از کفایت شیر خود به مراکز بهداشتی-درمانی و پایگاه های بهداشتی مراجعه کند.)

 

اگر شیرخوار فقط از شیر مادر استفاده می کند و روزانه حدود 6 کهنه را خیس می کند ,شیر مادر کافی است.

 

شیر مادر را تا پایان 2 سالگی همراه با غذاهای کمکی ادامه دهید.